De 'Cholesterol-mythe'

Iedereen wordt behoorlijk bang gemaakt voor te hoog cholesterol en we kunnen dit tegenwoordig op allerlei events laten meten. Als de meting ‘te hoog’ aangeeft, krijg je het advies om snel naar je huisarts te gaan, omdat je in gevaar zou zijn. Cholesterol verlagende medicijnen liggen daar al voor je klaar. Maar klopt dit wel? Is er een verband tussen hoog cholesterol en het krijgen van of sterven aan hartziekten?

De farmaceutische industrie wil van enige scepsis over de betekenis van cholesterolwaarden uiteraard niets weten. Zonder twijfel uit eigenbelang. Zij verdienen namelijk miljarden aan de verkoop van statines; de cholesterolverlagende medicijnen. De Nederlandse Hartstichting (waarover het gerucht gaat dat die geld krijgt van Unilever), de Gezondheidsraad, vele medische specialisten en het Voedingscentrum blijven vasthouden aan het standpunten dat het drukken van cholesterolwaarden de kans op hartziekten vermindert. De voedingsindustrie neemt dezelfde positie in: zij verdienen miljarden aan producten met zogenaamde ‘gezonde vetten’, ‘light producten’ en ‘gezonde dieetproducten’.

Om alvast een eerste misverstand uit de weg te ruimen: de invloed van cholesterol in de voeding op het cholesterol in ons bloed is te verwaarlozen!

De lever is het centrale regelorgaan voor het cholesterol en bepaalt hoeveel cholesterol er gemaakt moet worden. De stelling: ‘eieren zijn slecht voor je cholesterol omdat de dooiers cholesterol bevatten’, lijkt een helaas onuitroeibaar indianenverhaal. 

Cholesterol komt voor in alle lichaamscellen en is een onmisbare stof voor veel belangrijke processen in het lichaam. Cholesterol is zó belangrijk dat vrijwel elke lichaamscel het kan aanmaken.

Het is onmisbaar als/voor:

• Bouwsteen voor lichaamscellen
• Celgroei: radicale verlaging van cholesterol verstoort dit proces
• Intact houden van celmembranen die een beslissende rol spelen voor transport van stoffen naar binnen en buiten
• Productie van hormonen zoals geslachtshormonen en cortisol
• Immuunsysteem, bijvoorbeeld bij het onderdrukken van infectie
• Aanmaak van vitamine D, in samenwerking met zonlicht op de huid
• Productie van galzuren, nodig voor vetvertering en afvoer van afvalproducten uit het lichaam
• Functioneren van hersen- en zenuwcellen
• Nodig voor serotonine-receptoren in de hersenen (om ons gelukshormoon werkzaam te maken! Een laag cholesterolniveau wordt geassocieerd met zelfmoord, depressie en agressief gedrag)

De lever regelt dus de cholesterolhuishouding in ons lichaam. Hier wordt ‘nieuw’ cholesterol aangemaakt, dat via het bloed naar alle delen van het lichaam wordt vervoerd, en  ‘ongebruikte overschotten’ worden weer mee terug genomen. Dit is een soort recycling. Cholesterol is niet wateroplosbaar, dus het kan niet zomaar meestromen in het bloed. Het wordt getransporteerd in pakketjes samen met andere materialen zoals vetten en eiwitten. 

De transporteurs van cholesterol worden LDL en HDL genoemd. Ze zijn allebei nodig in het lichaam: LDL brengt vanuit de lever het cholesterol naar plaatsen waar het nodig is voor celreparatie en andere functies. HDL werk als ‘recycler’ en brengt cholesterol -overschotten terug naar de lever waar het wordt hergebruikt. 

LDL wordt vaak aangeduid als ‘het slechte cholesterol’. Een wetenschappelijk bewezen feit is echter dat LDL actief werkzaam is tegen infecties. Lage cholesterolspiegels verhogen namelijk de gevoeligheid voor allerlei infecties. 

Ik bespaar jullie een uiteenzetting van de bloedwaarden en de interpretaties ervan om dit verhaal overzichtelijk te houden. Van enige waarde is wellicht het ‘totaal cholesterol’. Onder de 8.9 mmol/l is er beslist geen reden tot ongerustheid. Hogere waarden vragen om nader onderzoek naar de oorzaak, niet direct naar medicatie! 

Maar veel belangrijker is dit. Besef je namelijk goed, dat cholesterolwaarden voortdurend variëren. Afhankelijk van de voortdurend wisselende behoefte aan de hormonen die uit cholesterol worden aangemaakt. Vooral de behoefte aan het stresshormoon cortisol is zeer variabel. Bij zware lichamelijke inspanning stijgt de behoefte tot het dubbele en soms zelfs tot het tienvoudige!  

Er is dus geen sprake van ‘de’ cholesterolspiegel van een individu want die varieert voortdurend. 1 of 2 metingen per jaar zijn al helemaal onzinnig en niet representatief!

De klassieke hypothese is dat een hoog cholesterol hart-en vaatziekten zou veroorzaken omdat dit de bloedvaten zou laten dichtslibben. Dit hoog cholesterol zou weer het gevolg zijn van het eten van ‘foute’ verzadigde (dierlijke) vetten zoals roomboter of eieren. 

Veel onderzoeken laten echter zien dat het cholesterolgehalte geen lineair verband toont met ziekte en overlijden aan hart-en vaatziekten. Het tegenovergestelde is zelfs het geval: hoe lager het cholesterol, hoe groter de kans op hart -en vaatziekten en des te groter de sterftekans. Een hoge cholesterolspiegel is dus niet ongunstig. Wees eerder benauwd voor een laag HDL/LDL. Er is ook geen verband gevonden tussen het dichtslibben van vaten en het cholesterolgehalte. Mensen met een hoog cholesterolgehalte lopen net zoveel risico als mensen met een laag cholesterolgehalte. En tot slot is consumptie van verzadigd vet veilig: dit heeft niets te maken met hart -en vaatziekten. 

In 2009 slikten 7.5% mensen statines en in 2013 liep dit al op naar 10% van de bevolking. De norm voor een 'hoog cholesterol' is in die tijd behoorlijk naar beneden bijgesteld zodat je je eerder in het 'risicogebied' bevindt.

Statines verminderen inderdaad het aantal hartinfarcten. Maar ze doen dat onafhankelijk van hun cholesterolverlagende effect. Ze werken namelijk ook bij mensen met extreem lage cholesterolspiegels. Een verband met bloedspiegels van totaal cholesterol, HDL of LDL is er niet. 

Statines worden door medici voorgeschreven om plaque-vorming in aderen te voorkomen. Het absurde is, dat nieuw onderzoek juist het tegenovergestelde laat zien! 

Wat doen statines dan wel? Ze hebben een ontstekingsremmende en stollingsremmende werking. Het remmen van stolling betekent dat ze een preventieve rol kunnen spelen inzake het optreden van TIA’s. Dit zou eigenlijk de enige medische situatie zijn waarin het voorschrijven van statines gerechtvaardigd is. 

In 2008 publiceerde het American Journal of Cardiovascular Drugs een opsomming van bijna 900 studies die nadelige werking van statines hadden gemeld. Na 2 jaar stopt 60% van de gebruikers met statines omdat ze zich er te beroerd bij voelen!

Veel voorkomende bijwerkingen zijn:

• Spierpijnen: dit is een hele bekende bijwerking en dit komt veel voor. Dit is logisch te verklaren omdat statines de aanmaak van de stof Q10 blokkeert. Deze stof is nodig voor het functioneren van de spieren. Een gevolg van langdurig gebruik van statines is een problematisch Q10-tekort.
• Zenuwschade: zenuwpijnen die starten in benen en voeten en zich kunnen uitbreiden naar andere delen van het lichaam. Pijn, brandend gevoel, tinteling en zelfs volledig verdwijnen van het gevoel komt voor.
• Geheugenschade: dit komt in het algemeen gelukkig weinig voor.
• Diabetes: Statinesgebruikers krijgen vaker diabetes dan niet-slikkers. Gewrichtsklachten, reumatoïde artritis: het risico hierop blijkt zich bijna te verdubbelen!
• Cortisolproductie: statines remmen de aanmaak van cortisol door de bijnieren. Dit gaat ten koste van de prestatie van de totale spiermassa, dus ook van de hartspier en de spiertjes in de vaten. Een gevolg kan zijn dat je bloeddruk wegvalt met als gevolg een hartstilstand.. 

Iedereen moet natuurlijk zelf bepalen of je statines slikt. Maar de winst die er lijkt te zijn, ligt eigenlijk alleen in de situatie van een TIA, om de kans op een herhaling hiervan te verkleinen. Hoe jonger men is, hoe meer risico dat meebrengt om in andere ziekten en problemen terecht te komen. Besef je goed dat het gebruik niet geheel veilig is en er een grote kans is op vervelende bijwerkingen. 

Laat in ieder geval je cholesterol met rust, het is van levensbelang!